Kahve Kitap
Turgay Başboğa
Köşe Yazarı
Turgay Başboğa
 

ATA SÖZLERİ…

  Yeryüzünde ata sözsüz millet yoktur. Kültürle ilgili bir konuda herhangi bir milletin filân şeyden mahrum olduğu, filân şeyi sonradan başkalarından aldığı söylenebilir. Fakat ata sözü olmıyan bir milletten bahsolunmaz. Ata sözleri insanlık kadar eskidir. Bu eski düşünce damlaları, yazıya geçmeden kim bilir kaç bin yıl mâzinin karanlığına aktı, durdu? Ata sözleri veciz oluşları ve ifadelerindeki üstünlük sayesinde bu tefekkürü tamamiyle yok olup gitmekten kurtarmış, küçük küçük parçalar halinde tesbit etmiştir. Diyorlar ki ata sözleri topraktaki bitki gibi halkın içinden kendi kendine bitmez. Kütle kendi kendine yaratmaz, fert tarafından yaratılanı seçer, kendine mal eder. Halkın dilinde dolaşan bir ata sözü başlangıçta muhakkak bir fert tarafından söylenmiş, sonra onu kendi ruhuna uygun bulan halk tarafından benimsenmiştir. Gerçekten, bazı ata sözlerinin doğuşta muayyen bir şahsa ait olduğu tesbit ediliyor. Halka edebî kaynaktan, yeni şahıs ve eserlerden geçme bir çok ata sözleri mevcuttur. Ata sözüne benzeyen her söze bu ad verilmez. Atalar sözünün kendine mahsus vasıfları vardır. Bazı kimselerin hikmet, vecize ve hattâ tekerlemeyi ata sözleri[y]le karıştırdıklarına şahit oluyoruz. Halbuki bunlar birbirinden farklı şeylerdir. Halk tarafından söylenen, kendi içinde kapalı bir ifadesi olan öğretici bir muhteva ve yüksek bir şekil taşıyan söze ata sözü denir. Amma ve lakin; Toplumca kabul edilen ve nesillerden nesillere aktarılan ve ‘’Atasözü’’olarak adlandırılan bu sözlerde olan bir yanlışlık ve ya kasıt Maazallah toplumlarını bencilliğe,  uyuşukluğa, yanlışlıklara, bozulmalara, çürümeye vs sebep olur… Dil toplumların temel taşıdır. Ve yine toplumların kullandıkları dil, bağlı bulundukları dinle doğrudan irtibatlıdır. Dolayısıyla kullandığımız kelimeler, cümleler, atasözü ve deyimlere bakıldığında güncel yaşantımızın ilkelerini örnek aldığımız İslamın buyruğuna yansıyan hayat ölçülerine uygun tesir etmelidir; çünkü medeniyetler bağlı bulunduğu inançları doğrultusun da kültürlerini sergiler. Biz Müslüman Türk toplumu olarak, İslamı kabul ettiğimiz tarihten beri süreç aynen böyle işlemiştir. Pek çok deyim ve atasözü konuyla alakalı ayet ve hadislerin veciz meallerinden ve hayat tecrübelerinden alınarak, işte bu şekilde yansıyıp dile gelmiştir. Lakin üzülerek şahit oluyoruz ki İslami bakımdan mahzurlu manalar içeren pek çok kelime, atasözü ve deyimler, zamanımız da özellikle yeni neslin ağzına alışkanlık olmuş durumda. Yukarı da bahsi olan, dil-din ile arasında sıkı ilişkinin farkında olan Şer gruplar, ideolojiler ve toplumlar maalesef ilk iş olarak dile yönelmekte, onu tahrîp ederek Müslümanların kullanımına aykırı çeşitli unsurlar yükleyerek, gençliğin İslam inancına kast etmekteler. Yeni nesil, örneklerle açıklayacağımız şekildeki söz, deyim ve atasözlerini bilinçsizce kullanmakta, belki de “imanını yok edecek” noktada çok kötü sakıncalı durumlara bilmeden düşmektedirler.   Ne demek mi istiyoruz? Buyurun atasözü diye söylenen bazı sözler… -Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar(yalana teşvik) -Her koyun kendi bacağından asılır.(duyarsızlık,nemelazımcılık,bencillik) -Bana değmeyen yılan bin yaşasın(bencillik) -Kıl beşi,kurtar başı(Dini değerlerin içini boşaltma) -Bu iş İnşallah’la , Maşallah’la olmaz(Allah’a olan güven duygusuna saldırı) -Dünyada mekan,Ahiret’te iman(Dünya hayatını ahirete bir tutma) -Bal tutan parmağını yalar ( çıkar sağlama,Haksız kazanç,rüşvet ruhsatı) -Hamama giren terler( İstismar ve israf) - Güvenme (inanma) dostuna, saman doldurur postuna(güvensizlik) – Üzümünü ye bağını sorma(helal-haram gözetmeme) - Hırsızın malı hırsıza helaldir (hırsızlığı meşrulaştırma)   Örnekleri elbette çoğaltabiliriz. Tabi bir de nesilden nesillere aktarılırken değişmiş olanlar var.   - "güzele bakmak sevaptır" değil, "güzel bakmak sevaptır"  -"azimle sıçan duvarı deler" değil, "azimli sıçan duvarı deler" - "göz var nizam var" değil, "göz var izan var." (izan: anlayış, anlama yeteneği. nizam: düzen, kural) -"eninde sonunda" değil, "önünde sonunda" - "aptala malum olurmuş" değil, "abdala malum olurmuş" (aptal: alık. abdal: derviş) - "kısa kes aydın havası olsun" değil, "kısa kes aydın abası olsun" (aba bir giysidir ve aydın efesinin abası kısa ve dizleri açıktır.) - "su uyur düşman uyumaz" değil, "sü uyur düşman uyumaz" (sü: asker) - "elinin körü" değil, "ölünün kûru" (kûr: mezar, gömüt) -"sıfırı tüketmek" değil, "zafiri tuketmek" (zafir: soluk) - "eni konu" değil, "önü sonu"  - "su küçüğün söz büyüğün" değil, "sus küçüğün söz büyüğün"  - "saatler olsun" değil, "sıhhatler olsun" (sıhhat: sağlık) -. “Eşek hoşaftan ne anlar?”değil. “Eşek ve hoş lftan ne anlar’’ - “Fukaranın düşkünü beyaz giyer kış günü”  değil “Zariflerin düşkünü beyaz giyer kış günü.”  -Ateş olsa cürmü kadar yer yakar  değil “Ateş olsa cirmi(hacmi) kadar yer yakar”dır.   Sonuç olarak; İlk çağlardan itibaren insanların yaşamında önemli bir yer tutan kültür, genel olarak inanç, dil, sanat, edebiyat, duygu ve düşünce alanındaki soyut ya da somut değerler bütününden meydana gelir. Kültürün bu unsurları asırları aşan süre zarfında toplumun kabullenmesi sonucu oluşur ve varlığını devam ettirir. Sözlü halk geleneği içinde önemli bir yere sahip olan atasözleri ve deyimler de deneme yanılma ve halkın kabullenişi yoluyla ortaya çıktığından diğer sözlü halk kültürü ürünlerine göre belki daha uzun zamanda oluşmuş ve oluştuktan sonra da yaşamın her safhasında varlığını sürdürmüştür. Aynı zamanda bu atasözü ve deyimler, toplumun değer yargılarını, kültürel özelliklerini de yansıtır. Bütün bu özelliklerinin yanında deyim ve atasözlerinde toplumdaki herkes tarafından kabul görmeyen birtakım düşünceleri ifade eden “olumsuz yargılı atasözleri” veya bir milleti, bir nesneyi, bir hayvanı kötüleyici, onları küçük düşürücü birtakım yargıları ifade eden sözler de bulunabilmektedir. Fakat atasözlerinin özellikleri iyi tahlil edilir ve bu özellikler göz önüne alınırsa, olumsuz yargı içerdiği sanılan pek çok sözün yanlış yorumlandığı veya gerçekten menfi bir yargıyı anlatmadığı; bununla birlikte gerek kullanımda gerekse algılayış ve değerlendirmedeki yanlışlarının bazı deyim ve atasözleri için zaman zaman böyle bir düşünce oluşturduğu anlaşılmaktadır. Atasözleri ve deyimler ait oldukları milletin karakter, gelenek, tutum, davranış ve inançlarını yansıtır. Bu nedenle bir toplumun değer yargılarını bu sözlerden hareketle anlamaya çalışanlar, atasözleri ve deyimlerin bu özelliklerini göz önünde bulundurmadıkları için, millî kimliğe ters sonuçlara ulaşabilmekte ve milletin hak etmediği haksız eleştiriler yapabilmektedirler. Mahatma Gandi’ye atfedilen bir söz vardır’’ Sözlerinize dikkat edin,düşüncelerinize dönüşür.Düşüncelerinize dikkat edin,duygularınıza dönüşür.Duygularınıza dikkat edin,davranışlarınıza dönüşür.Davranışlarınıza dikkat edin,kişiliğinize dönüşür.Kişiliğinize dikkat edin,kaderinize dönüşür’’ Selametle Kalın.      
Ekleme Tarihi: 01 Şubat 2021 - Pazartesi

ATA SÖZLERİ…

 

Yeryüzünde ata sözsüz millet yoktur. Kültürle ilgili bir konuda herhangi bir milletin filân şeyden mahrum olduğu, filân şeyi sonradan başkalarından aldığı söylenebilir. Fakat ata sözü olmıyan bir milletten bahsolunmaz. Ata sözleri insanlık kadar eskidir. Bu eski düşünce damlaları, yazıya geçmeden kim bilir kaç bin yıl mâzinin karanlığına aktı, durdu?

Ata sözleri veciz oluşları ve ifadelerindeki üstünlük sayesinde bu tefekkürü tamamiyle yok olup gitmekten kurtarmış, küçük küçük parçalar halinde tesbit etmiştir.

Diyorlar ki ata sözleri topraktaki bitki gibi halkın içinden kendi kendine bitmez. Kütle kendi kendine yaratmaz, fert tarafından yaratılanı seçer, kendine mal eder. Halkın dilinde dolaşan bir ata sözü başlangıçta muhakkak bir fert tarafından söylenmiş, sonra onu kendi ruhuna uygun bulan halk tarafından benimsenmiştir. Gerçekten, bazı ata sözlerinin doğuşta muayyen bir şahsa ait olduğu tesbit ediliyor. Halka edebî kaynaktan, yeni şahıs ve eserlerden geçme bir çok ata sözleri mevcuttur. Ata sözüne benzeyen her söze bu ad verilmez. Atalar sözünün kendine mahsus vasıfları vardır. Bazı kimselerin hikmet, vecize ve hattâ tekerlemeyi ata sözleri[y]le karıştırdıklarına şahit oluyoruz. Halbuki bunlar birbirinden farklı şeylerdir. Halk tarafından söylenen, kendi içinde kapalı bir ifadesi olan öğretici bir muhteva ve yüksek bir şekil taşıyan söze ata sözü denir.

Amma ve lakin; Toplumca kabul edilen ve nesillerden nesillere aktarılan ve ‘’Atasözü’’olarak adlandırılan bu sözlerde olan bir yanlışlık ve ya kasıt Maazallah toplumlarını bencilliğe,  uyuşukluğa, yanlışlıklara, bozulmalara, çürümeye vs sebep olur…

Dil toplumların temel taşıdır. Ve yine toplumların kullandıkları dil, bağlı bulundukları dinle doğrudan irtibatlıdır. Dolayısıyla kullandığımız kelimeler, cümleler, atasözü ve deyimlere bakıldığında güncel yaşantımızın ilkelerini örnek aldığımız İslamın buyruğuna yansıyan hayat ölçülerine uygun tesir etmelidir; çünkü medeniyetler bağlı bulunduğu inançları doğrultusun da kültürlerini sergiler. Biz Müslüman Türk toplumu olarak, İslamı kabul ettiğimiz tarihten beri süreç aynen böyle işlemiştir. Pek çok deyim ve atasözü konuyla alakalı ayet ve hadislerin veciz meallerinden ve hayat tecrübelerinden alınarak, işte bu şekilde yansıyıp dile gelmiştir. Lakin üzülerek şahit oluyoruz ki İslami bakımdan mahzurlu manalar içeren pek çok kelime, atasözü ve deyimler, zamanımız da özellikle yeni neslin ağzına alışkanlık olmuş durumda. Yukarı da bahsi olan, dil-din ile arasında sıkı ilişkinin farkında olan Şer gruplar, ideolojiler ve toplumlar maalesef ilk iş olarak dile yönelmekte, onu tahrîp ederek Müslümanların kullanımına aykırı çeşitli unsurlar yükleyerek, gençliğin İslam inancına kast etmekteler. Yeni nesil, örneklerle açıklayacağımız şekildeki söz, deyim ve atasözlerini bilinçsizce kullanmakta, belki de “imanını yok edecek” noktada çok kötü sakıncalı durumlara bilmeden düşmektedirler.
 

Ne demek mi istiyoruz? Buyurun atasözü diye söylenen bazı sözler…

-Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar(yalana teşvik)

-Her koyun kendi bacağından asılır.(duyarsızlık,nemelazımcılık,bencillik)

-Bana değmeyen yılan bin yaşasın(bencillik)

-Kıl beşi,kurtar başı(Dini değerlerin içini boşaltma)

-Bu iş İnşallah’la , Maşallah’la olmaz(Allah’a olan güven duygusuna saldırı)

-Dünyada mekan,Ahiret’te iman(Dünya hayatını ahirete bir tutma)

-Bal tutan parmağını yalar ( çıkar sağlama,Haksız kazanç,rüşvet ruhsatı)

-Hamama giren terler( İstismar ve israf)

- Güvenme (inanma) dostuna, saman doldurur postuna(güvensizlik)

– Üzümünü ye bağını sorma(helal-haram gözetmeme)

- Hırsızın malı hırsıza helaldir (hırsızlığı meşrulaştırma)

 

Örnekleri elbette çoğaltabiliriz. Tabi bir de nesilden nesillere aktarılırken değişmiş olanlar var.

 

- "güzele bakmak sevaptır" değil, "güzel bakmak sevaptır" 

-"azimle sıçan duvarı deler" değil, "azimli sıçan duvarı deler"

- "göz var nizam var" değil, "göz var izan var." (izan: anlayış, anlama yeteneği. nizam: düzen, kural)

-"eninde sonunda" değil, "önünde sonunda"

- "aptala malum olurmuş" değil, "abdala malum olurmuş" (aptal: alık. abdal: derviş)

- "kısa kes aydın havası olsun" değil, "kısa kes aydın abası olsun" (aba bir giysidir ve aydın efesinin abası kısa ve dizleri açıktır.)

- "su uyur düşman uyumaz" değil, "sü uyur düşman uyumaz" (sü: asker)

- "elinin körü" değil, "ölünün kûru" (kûr: mezar, gömüt)

-"sıfırı tüketmek" değil, "zafiri tuketmek" (zafir: soluk)

- "eni konu" değil, "önü sonu" 

- "su küçüğün söz büyüğün" değil, "sus küçüğün söz büyüğün" 

- "saatler olsun" değil, "sıhhatler olsun" (sıhhat: sağlık)

-. “Eşek hoşaftan ne anlar?”değil. “Eşek ve hoş lftan ne anlar’’

- “Fukaranın düşkünü beyaz giyer kış günü”  değil “Zariflerin düşkünü beyaz giyer kış günü.”
 -Ateş olsa cürmü kadar yer yakar  değil “Ateş olsa cirmi(hacmi) kadar yer yakar”dır.

 

Sonuç olarak; İlk çağlardan itibaren insanların yaşamında önemli bir yer tutan kültür, genel olarak inanç, dil, sanat, edebiyat, duygu ve düşünce alanındaki soyut ya da somut değerler bütününden meydana gelir. Kültürün bu unsurları asırları aşan süre zarfında toplumun kabullenmesi sonucu oluşur ve varlığını devam ettirir. Sözlü halk geleneği içinde önemli bir yere sahip olan atasözleri ve deyimler de deneme yanılma ve halkın kabullenişi yoluyla ortaya çıktığından diğer sözlü halk kültürü ürünlerine göre belki daha uzun zamanda oluşmuş ve oluştuktan sonra da yaşamın her safhasında varlığını sürdürmüştür. Aynı zamanda bu atasözü ve deyimler, toplumun değer yargılarını, kültürel özelliklerini de yansıtır. Bütün bu özelliklerinin yanında deyim ve atasözlerinde toplumdaki herkes tarafından kabul görmeyen birtakım düşünceleri ifade eden “olumsuz yargılı atasözleri” veya bir milleti, bir nesneyi, bir hayvanı kötüleyici, onları küçük düşürücü birtakım yargıları ifade eden sözler de bulunabilmektedir. Fakat atasözlerinin özellikleri iyi tahlil edilir ve bu özellikler göz önüne alınırsa, olumsuz yargı içerdiği sanılan pek çok sözün yanlış yorumlandığı veya gerçekten menfi bir yargıyı anlatmadığı; bununla birlikte gerek kullanımda gerekse algılayış ve değerlendirmedeki yanlışlarının bazı deyim ve atasözleri için zaman zaman böyle bir düşünce oluşturduğu anlaşılmaktadır. Atasözleri ve deyimler ait oldukları milletin karakter, gelenek, tutum, davranış ve inançlarını yansıtır. Bu nedenle bir toplumun değer yargılarını bu sözlerden hareketle anlamaya çalışanlar, atasözleri ve deyimlerin bu özelliklerini göz önünde bulundurmadıkları için, millî kimliğe ters sonuçlara ulaşabilmekte ve milletin hak etmediği haksız eleştiriler yapabilmektedirler.

Mahatma Gandi’ye atfedilen bir söz vardır’’ Sözlerinize dikkat edin,düşüncelerinize dönüşür.Düşüncelerinize dikkat edin,duygularınıza dönüşür.Duygularınıza dikkat edin,davranışlarınıza dönüşür.Davranışlarınıza dikkat edin,kişiliğinize dönüşür.Kişiliğinize dikkat edin,kaderinize dönüşür’’

Selametle Kalın.

 

 

 

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve adanagundemi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler 2023 acotr.org bonus veren siteler https://playdotjs.com/ deneme bonusu veren siteler deneme bonusu veren siteler 2023 casino siteleri