İnsanı yok sayan ulaşım anlayışı

VURAL KÖSE / GÜNAYDIN ADANA GAZETESİ TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Adana Şubesi’nin hazırladığı “Adana Kentsel Ulaşım Sorunları ve Çözüm Önerileri” başlıklı raporda Adana’daki yerleşim alanlarında öne çıkan sorunların başında çarpık kentleşme ve kent içi ulaşımın geldiği vurgulanarak yerel yönetimlerin kentin geleceğini kazanmak değil, bir sonraki yerel seçimi kazanmak amacıyla plan, program yaptığı öne sürüldü. Bu tercihin sorunları sabitlemekle kalmayıp, çözülemeyen sorunların artarak geleceğe taşındığı da kaydedildi. Kentsel sorunlar zincirinin önemli bir halkası olan kent içi ulaşım sorunlarının Adana’da sıcaklığını hiçbir zaman yitirmediği belirtilen raporda, kent içi ulaşım yatırımlarının yerel yönetimlerin turnusolü sayıldığına vurgu yapıldı.  İNSAN KENT YAŞAMININ DIŞINA ÇIKARILDI Günümüz yerel yöneticilerinin ortak paydasının, kentleri araç trafiği için cazip hale getirmek olduğu öne sürülen raporda bu anlayışa uygun olarak kentlerin, araçların hızla hareket etmesini sağlayacak alt ve üst geçitlerle, köprülerle donatıldığı, kitlesel toplu taşımacılığa dönük yatırımlar yapılmadığı ve insan unsurunun neredeyse kent yaşamının dışına çıkartıldığı savunuldu. Soruna bütüncül yaklaşıp, çakılacak tek bir çiviyi bile kentsel planlamaya dahil etmenin, öngörülü düşünüp geleceği gözeten planları geliştirmenin kaçınılmaz olduğu belirtilen raporda temel hedefinin erişilebilirlik ve sürdürülebilirliği sağlamak olan kent içi ulaşımın bugün bu noktanın hayli uzağında bulunulduğu belirtildi. YEREL YÖNETİCİLER ULAŞIM PLANLAMASINA İHTİYAÇ DUYMAMIŞ Adana’da tek ve son ulaşım ana plan çalışmasının 1992 yılında yapıldığına dikkat çekilen İMO Adana Şubesi’nin hazırladığı ulaşım raporunda aradan geçen dönemde kentin hızla gelişip, önemli ölçüde göç almasına bağlı olarak yerleşim, ulaşım ve trafik sorunlarının da büyüdüğü ancak, yerel yöneticilerin ulaşım planlamasına ihtiyaç duymadığı vurgulandı.  PLAN YERİNE ÖZENTİ UYGULAMALAR Ulaşım ana planı yerine Ankara’dan özenilerek yapılan alt-üst geçitler, köprülü kavşaklar, toplu taşıma sistemini hala dolmuşlarla yürütmeye çalışan yönetim anlayışıyla sorunların katlanarak arttığı belirtilen raporda sık aralıkla değişen imar planlarının ulaşım planlarının oluşturulamamasında ya da yetersiz kalmasında en önemli etken olduğu ifade edildi.  KANUNLA YASAL ZORUNLULUK HALİNE GETİRİLMELİ Ulaşım konusunda açılımlar içerecek bir İmar ve Şehirleşme Kanunu oluşturulması gerektiği ve bu kanunda kentlerin ulaşım ana planı süreci tarif edilip yapılmasının da yasal zorunluluk haline getirilmesi gerektiği dile getirilen raporda; sürekli olarak yoğunluğa ilaveler yapan imar planı değişikliklerinin, güncel ölçütleri dikkate alamayan mevcut imar yasası ile yönetmeliklerin kent içi ulaşımını bir keşmekeşe dönüştürdüğü savunuldu. Adana ve çevresinin coğrafi, stratejik, ekonomik ve özgün koşulları göz önünde tutularak, mevcut ve planlanan arazi kullanımı ile imar koşullarının incelenerek değerlendirilmesi gerektiği aktarılan raporda, gerektiği taktirde bu koşulların değiştirilip yeniden planlanması gerektiği vurgulandı.  KENTİN ULAŞIM SORUNLARI İMO Adana Şubesi’nin “Adana Kentsel Ulaşım Sorunları ve Çözüm Önerileri” başlıkla raporunda Adana’nın ulaşımla ilgili sorunları da detaylı olarak yer aldı. Artan nüfusu bağlı olarak yerleşim alanlarının plansız gelişmesinin, yeni ulaşım araçlarının trafik atışına katılımının, kent içi ulaşımdaysa ısrarla minibüs, otomobil, taksi gibi küçük taşıma kapasiteli araçların kullanılmasının ve trafik yönetiminin yetersizliğinin kent içi ulaşımı olumsuz yönde etkilediği belirtilen raporda ulaşım sorunları özetle şöyle sıralandı: - Var olan ulaşım alt yapısının verimsiz kullanılması, daha fazla enerji tüketilmesine, daha yüksek yatırım ve işletme giderleri ile daha fazla kamu alanının kullanılmasına neden olmuştur. - Mevcut merkezi iş alanlarının (MİA) yanı sıra hızla yeni merkezi iş alanı olan bölgelerdeki kullanılan yollar da kısmen otoparklara dönüşmüş durumdadır. - Adana için önemli hatalardan biri olan  “Raylı Toplu Taşım Sistemi”dir ve bugün gelinen nokta gerçekten içler acısıdır. Adana hafif raylı sistemi süreci proje ve finansman sorunu ile başlamış, güzergâh yanlışı ile devam etmiş,  öğrenci ve personelin yoğun olarak yaşadığı bölgelere ve Çukurova Üniversitesi yerleşkesine ulaştırılamamış ve işletmecilikteki ciddi sorunlarla bir başka kulvara evrilmiştir. Vakit geçirmeden Adana raylı sisteminin yükü Adanalıların üzerinden alınmalıdır. - Yine Adana’ yapılan kavşak düzenlemeleri ile “kesintisiz akımın sağlanmasını” temin etmek maksadına hizmet için yapıldığı söylenen için kısa vadede gözlenebilecek olası bazı noktasal rahatlamaları aldatıcı niteliktedir. Sorun hemen çoğu kez ilerideki aylara ve/veya kentin diğer kavşak ve arterlerine aktarılmakta veya biçim değiştirmektedir. - Adana’da da yerel yönetimler, kent içi ulaşım sorununu çözmek için katlı kavşaklara yönelmekte, kentin hemen her kavşağına altüst geçit yapmaktadır. Kent içi ulaşım konusunun uzmanları, katlı kavşakların kent içi ulaşım sorununa köklü ve kalıcı çözüm üretemediği, noktasal çözümle yetindiği, trafik yoğunluğunu bir sonraki kavşağa iletmek dışında bir sonuç doğurmadığı üzerinde durmakta ve asıl olarak Nazım İmar ve Ulaşım Ana Planları çıkartılması gerektiğini savunmaktadır. KENT İÇİ ULAŞIM SORUNLARININ ÇÖZÜM YOLLARI İMO’nun “Adana Kentsel Ulaşım Sorunları ve Çözüm Önerileri” raporunda ulaşım sorunlarının gelişen bilim ve teknolojinin ışığında etkin bir şekilde tartışılması, bu konuda çağdaş uygulamalar ve teknolojik gelişmeler incelenerek çözümlerin hayata geçirilmesi gerektiği kaydedildi. Birçok Avrupa kentinde toplu taşıma olanaklarının geliştirilmesine paralel olarak sıkışıklık yönetimi kavramının yanı sıra; otopark sürelerinin kısıtlanması ücretlerinin artırılması, ilave kullanım ücretleri alınması, yol bağlantılarının bilinçli olarak kesintiye uğratılması gibi adımların alınan önlemler arasında yer aldığı vurgulanan raporda şu kent içi ulaşıma dair şu öneriler yer aldı: - Ulaşım ana planı acilen yapılmalıdır. - Ulaşım planlama sürecine ilgili meslek odaları dahil edilmelidir. - Planın hazırlanma sürecinde elde edilecek düşük maliyetli ancak basit ve etkin uygulamalar trafik mühendisliği prensipleri çerçevesinde hızlıca hayata geçirilmelidir. - Ulaşım yatırımları toplu taşımacılığa yönelmeli, kentlilerin toplu taşıma araçlarını kullanması için toplumsal eğitim süreci başlatılmalıdır. - İnsan öncelikli yaya ve bisiklet kullanımı ağırlıklı bir ulaşım planlaması esas alınmalıdır. - İnsan öncelikli yaklaşımla gereken alanlarda taşıt trafiğine kapalı alanlar oluşturulmalıdır. Çakmak Caddesi ve Tepebağ höyüğü çevresi araçtan arındırılıp, yaya açık turizm bölgesi haline getirilmelidir. - Kent merkezine yönelen trafik akımları yavaşlatılmalıdır. - Taşıtlara öncelik tanıyan, yaya güvenliliğini ve kentte yürüme olanağını ortadan kaldıran, otopark sıkıntısı yaratan köprülü kavşaklardan alt-üst geçitlerden kaçınılmalıdır. - Ulaşım koridorlarındaki kavşaklarda etüt çalışması yapılıp, nasıl bir geçiş sisteminin uygulanacağına öyle karar verilmelidir. - Hafif raylı sistem yeniden projelendirilmeli, güzergâh yeniden ele alınmalı, özellikle üniversite, hastane, otogar, havaalanı ve iş merkezlerinin yoğun olduğu bölgeler projeye dahil edilmelidir. - Mahallelerden hafif raylı sisteme ulaşım kolaylaştırılmalı, bunun için ring seferleri başlatılmalı, tek bilet uygulamasına geçilmeli, sistem kentliler için cazip hale getirilmelidir. - Adana’da halen bir engel gibi görünen TCDD hattı kent trafiği için bir avantaja dönüştürülmelidir. Demiryolu sistemi çift hatlı, elektrikli, aktarma noktalı, HRTS sistemle bağlantılı olarak yeniden planlanmalıdır. - Pek çok sokakta kaldırım ya bulunmamakta ya da bahçe duvarı ve vitrin genişletme yönetimiyle kesilmektedir. İlk adımda bu önlenmeli, sokaklar genişletilmeli ve kaldırım kazanılmalıdır. - Yerleşime açılan yeni bölgelerde sokak, cadde, bulvar, refüj ve kaldırımlar geniş tutulmalı ve işgallerin önüne geçilmelidir. - Ulaşıma ilişkin bilimsel çözüm ve iyileştirme önerileri açık ve anlaşılabilir şekilde kamuoyuna aktarılmalıdır.